Консультация «Ойын – мектеп жасына дейінгі баланың дамуының негізі»

Консультация
«Ойын – мектеп жасына дейінгі баланың дамуының негізі»
Ойын – бала ағзасының қажеттілігі, баланы жан-жақты тәрбиелеу құралы.
Ойынның рөлін, өкінішке орай, кейбір ата-аналар жете бағаламауда. Бала үшін 
бұл өзін-өзі жүзеге асыру тәсілі, ол нақты өмірде армандайтын нәрсеге айнала 
алады: дәрігер, жүргізуші, ұшқыш және т.б.
Рөлдік ойындар балалардың болашақ өміріне дайындайтын өте танымал және 
жақсы көреді. Оның негізгі элементтері ойын тұжырымдамасы, сценарийдің 
(сюжеттің) дамуы, нақты ойын әрекеттері, рөлдерді таңдау және бөлу 
болғандықтан осылай аталады. Бұл шығармашылық ойынның түрі, оны 
балалар өздері жасайды; Баланың дамуындағы ойынның маңызы туралы көп 
айтылды. Ойын барысында бала үйренеді:
Ересектер күрделі әлеуметтік әлеміне эмоционалды түрде үйреніңіз, «өсіңіз».
Басқа адамдардың өмірлік жағдайларын өзіңіздікі сияқты сезініңіз, олардың 
әрекеттері мен әрекеттерінің мағынасын түсініңіз. Басқа адамдар арасындағы 
шынайы орныңызды түсініңіз.
Өзіңізді құрметтеңіз және өзіңізге сеніңіз. Ойын мәселелерін шешу кезінде 
балалар ересектерге сұрақ қоймастан және оның рұқсатын сұрамай-ақ, 
барынша құзыреттілік танытады; Ойын – балалардың жетістіктері мен 
жетістіктерінің аренасы. Ересектердің міндеті - баланың ойын әрекетіне оң 
көзқарас таныту арқылы өзіне деген сенімділігін нығайту.
Проблемамен бетпе-бет келгенде өз күшіне сену: ойын балаларға өз 
проблемаларын қоюға және шешуге мүмкіндік береді. Кең ойын тәжірибесі 
бар балалар аз ойнайтындарға қарағанда өмірдегі қиындықтарды оңай жеңеді.
Сезіміңді еркін білдір. Үлкендердің ұдайы қырағы бақылауында өмір сүретін 
бала табиғаттан тыс мінез көрсете бастайды. Ол өзінің шынайы сезімін ашуға 
батыл және шешуші емес, сондықтан оның мінез-құлқы шектеледі. Қарым-
қатынаста кедергілер пайда болады.
Сондықтан ересектер оның шынайы эмоцияларына оң көзқараспен қарауы 
керек және қарым-қатынастың табиғилығы мен тазалығын өздері көрсетуі 
керек.
Ашуыңызды, қызғанышыңызды, уайымыңызды және уайымыңызды сезініңіз. 
Балалардың еркін ойындарында қорқыныш, агрессия және шиеленіс шығу 
жолын тауып, әлсірейді, бұл балалар арасындағы шынайы қарым-қатынасты 
айтарлықтай жеңілдетеді.
Ойын барысында бала жаңа білімді игереді және бұрыннан бар білімін 
пысықтайды, сөздік қорын белсендіреді, ізденімпаздық, ізденімпаздық, 
сонымен қатар адамгершілік қасиеттері: ерік-жігер, батылдық, төзімділік, 
икемділік сияқты қасиеттерді дамытады. Ұжымшылдық бастаулары оның 
бойында қалыптасады.
Ойында бала өзінің көрген-білгенін бейнелейді, ол адам әрекетінің 
тәжірибесін меңгереді;
Ойын адамдарға және өмірге деген көзқарасты қалыптастырады, ойында 
жағымды көңіл-күйді сақтауға көмектеседі.
Баланың ойыннан шығуы, оны тоқтатуы немесе басқа әрекеттерге ауысуы 
қиын болуы мүмкін екенін есте сақтаңыз.
Бұл мүмкіндікті білім беруде қолдануға болады, осылайша 
бағынбаушылықтың алдын алады. Мысалы, ауруханада ойнап жатқан балаға 
хабарласыңыз: «Дәрігер, сіздің пациенттеріңізге демалу керек, олардың 
ұйықтайтын уақыты келді» немесе «жүргізушіге» машиналар гаражға бара 
жатқанын еске түсіріңіз.
Шындығында, балалар әрқашан ойынды шындықтан ажырата отырып, «үшін 
көрсету», «болғандай», «шындықпен» деген тіркестерді қолданады. Олар 
ойында шынайы өмірде қол жетімсіз әрекеттерді «ермек үшін» жасайды.
Ойнап жүріп, бала өмірге еніп, онымен танысады, көргенін ой елегінен 
өткізеді. Бірақ жұмыстың көптігінен, кестенің сақталмауынан немесе 
теледидар көруге шамадан тыс ынта-жігерінен ойнамайтын немесе аз 
ойнайтын балалар бар.
Бала ойыны әдетте алынған әсерлердің негізінде және әсерінен туындайды. 
Ойындар әрқашан жағымды мазмұнға ие бола бермейді, балалар ойында өмір 
туралы жағымсыз ойларды жиі көрсетеді;
Бала ересектермен бірге ойнауы керек. Оларға ұнайтын ертегілер мен 
мультфильмдердің сюжетін ойнауға болады.
Мұнда көптеген қараңғы ойындар пайда болды, яғни бірнеше сюжетті 
біріктіреді. Мысалы, «қыз-ана» ойынында қуыршақтар балабақшаға барады, 
ауырады, дүкенге, поштаға барады, демалысқа барады, т.б. Балалардың 
ойынын бұзбай, дұрыс жолға қою, оны сақтап қалу маңызды. ойынның 
әуесқойлық және шығармашылық сипаты, тәжірибенің стихиялылығы және 
ойынның ақиқатына сену.
Қыздарға әйелдік, ұлдарға еркектік қасиеттердің алғы шарттарын сіңіру 
мәселесі өзекті мәселе. Осы қасиеттерді тәрбиелеу үшін қыздардың әйелдердің 
әлеуметтік рөлдері туралы түсініктерін және оларға деген жағымды 
эмоционалдық қатынасты қалыптастыру, олардың идеяларын ойынмен 
байланыстыру және оларды ойында бейнелеу қабілетін қалыптастыру 
ұсынылады.
Мысалы, басты кейіпкер әйел болған қыздармен жұмыстарды оқып, ол туралы 
сөйлесіп, оның жағымды қасиеттерін атап өтуге болады. Ойыннан кейін 
қызыңызбен ойында анасы қандай болғаны туралы сөйлесіңіз: мысалы, 
мейірімді, қамқор немесе керісінше, немқұрайлы және ашулы. Ұл балалар өрт 
сөндіруші, шекарашы, құтқарушы, полиция қызметкерлерінің рөлдеріне 
қызығушылық танытып, олардың назарын осы мамандық өкілдерінің 
жағымды қасиеттеріне аудара алады. Жағымды қаһарман бейнесі берілген, 
ерлік пен батылдық танытатын көркем шығармаларға да сүйенеді.
Балаларға теріс мазмұндағы ойындарды таңдауға рұқсат бермеу керек, өйткені 
ойынмен байланысты тәжірибелер із қалдырмайды. Сіз ойынды ауыстыра 
аласыз, оған жағымды мазмұн бере аласыз, мысалы, балаға: «Әке біздің ойында мейірімді және мейірімді болсын». Егер ойынды ауыстыру мүмкін 
болмаса, балаға оны неге жалғастыруға болмайтынын түсіндіріп, оны тоқтату 
керек.
Сонымен, ойын балаға көп жағымды эмоциялар береді, ол оны ересектер 
ойнаған кезде жақсы көреді; Оны бұл қуаныштан айыра көрме, өзің де бала 
болғаныңды ұмытпа.